Türk milletinin 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı kutlu olsun. Bundan tam 104 yıl evvel, Gazi Mustafa Kemal, Sultan Vahdettin’in buyruğuyla Bandırma Vapuru’yla Samsun’a gitmesi ve Ulusal Gayret giden yolun birinci adımını atmıştı.
30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’nin akabinde sonra İzmir Yunanlar, Adana Fransızlar, Antalya ve Konya İtalyanlar tarafından işgal edildi. Urfa, Maraş, Antep, Merzifon ve Samsun’a İngiliz askerleri çıktı, İngiliz Donanması 13 Kasım 1918’de İstanbul önlerine demir attı.
Yıldırım Orduları Küme Komutanlığından 3 Kasım 1918’de İstanbul’a dönen Mustafa Kemal, altı ay kaldığı İstanbul’da kurtuluş planları yaptı.
Samsun ve etrafındaki Rumlar, 17-18 Mart 1919 tarihinde Samsun’a asker çıkaran İngilizleri de gerilerine alarak, yaptıkları çete baskınlarıyla karışıklık çıkararak, Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. unsuru gereği bölgeyi İtilaf Devletleri’nin işgaline açmak istiyordu.
Rumların bu oyunlarına karşı Türk halkı kendini savunmak için teşkilatlanmaya, can ve mal güvenliklerini muhafazaya çalışınca bundan kaygı duyan İngiliz Yüksek Komiserliği ve Karadeniz Ordusu Başkumandanlığı, 21 Nisan 1919’da İstanbul Hükümetine bir nota vererek, bölgedeki tansiyonun yatıştırılmasını, Rumlara karşı yapılan kelamda akınların önlenmesini istedi.
Mustafa Kemal yola çıktı
Bölgede asayişi sağlaması için 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal, İzmir’in işgal edildiği 15 Mayıs 1919’un sonraki günü, Bandırma Vapuru ile yola çıktı.
Mustafa Kemal ve arkadaşları, Samsun’a birinci adımlarını Reji İskelesi’nden attı. Birinci Dünya Savaşı’nda Ruslar tarafından kentin bütün iskeleleri bombalanmış fakat bir tek Fransızlara ilişkin Reji (Tekel idaresi) İskelesi sağlam kalmıştı. Fransızlar o periyotta Samsun’da konseyi bir fabrikada sigara üretiyordu, iskelenin ismi bu nedenle Tütün İskelesi olarak da geçiyordu.
Gelişi huzursuz etti
Büyük Başkan Atatürk’ün Samsun’a gelişi, İngilizlerde tedirginlik oluşturdu. Samsun’da 6 gün kalan Mustafa Kemal Atatürk, 25 Mayıs’ta Havza’ya geçti.
Kurtuluş’a giden yolda Mustafa Kemal Atatürk’ün ikinci durağı Havza oldu. Birinci miting de Havza’da yapıldı. Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla gerçekleştirilen mitingde, İzmir’in işgali protesto edildi.
Bir sonraki durağı Amasya olacak Mustafa Kemal, 18 gün boyunca Havza’da Ulusal Çaba için değerli adımlar attı. Havza’daki hareketlilikten haberdar olan İngilizlerin yaptığı baskı ile Atatürk, Dokuzuncu Ordu Müfettişliği vazifesinden alındı. Mustafa Kemal Atatürk, Havzalılara sivil olarak veda etti.
Gazi Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının Samsun’a çıkarak yaktığı Ulusal Gayret meşalesi sırasıyla Amasya, Erzurum ve Sivas’ta da yakılarak tüm yurda yayıldı. Ulusal Uğraş sonunda 29 Ekim 1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyeti, bu yıl 100. yaşına giriyor.