Türkiye İştirak Finans Kuruluşları Birliği kuruluyor

AK Parti İstanbul Milletvekili Ahmet Berat Çonkar ve AK Parti Giresun Milletvekili Cemal Öztürk’ün imza sahibi olduğu teklifle, iştirak finans sisteminin emeli, kapsamı, tanımlar belirleniyor.

Teklifle, iştirak finans sistemi kurumsal bir yapıya kavuşturularak sürdürülebilir biçimde geliştirilmesi, finansal istikrara katkı sunulması, iştirak finans faaliyetinde bulunan kuruluşların faaliyetlerinin ve sundukları hizmetlerin iştirak finans temel ve standartlarına ahenginin temin edilmesi ve iştirak finans sisteminden hizmet alanların hak ve menfaatlerinin korunması amaçlanıyor.

Türkiye İştirak Finans Kuruluşları Birliği, iştirak finans kuruluşları ile yurt dışında şurası bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubeleri, iştirak finans hizmeti sunması konusunda tabi oldukları kanun yahut bu kanun ile yetki yahut müsaade verilen kuruluşlar ile tüm bu kuruluşlara iştirak finans alanında danışmanlık, kontrol ve derecelendirme hizmeti sunan kurum ve kuruluşlar bu kanun kararlarına tabi olacak.

Tanımlar ve kısaltmalar

Teklifte yer verilen tanımlar ve kısaltmalar;

Ana Paydaşlık: Denetiminde yer alan iştiraklerin finansal tablolarını kendi nezdinde konsolide eden İştirak Finans Kuruluşları Kümesini,

Bağlı İştirak: Ana İştirakin denetimi altında faaliyet gösteren iştirakleri,

Birlik: Türkiye İştirak Finans Kuruluşları Birliğini,

Başkan: İştirak Finans Standartları İhtisas Konseyi Liderini,

Danışma Komitesi: İştirak finans faaliyetlerinin iştirak finans temel ve standartlarına uygunluğunu sağlamak üzere değerlendirmede bulunmak ve karar almak üzere iştirak finans kuruluşu yahut bir hukuksal kişi nezdinde tesis edilmiş komiteyi,

Karz: Ödünç verenin, bir ölçü parayı ya da tüketilebilen misli bir şeyi ödünç alana temlik etmeyi, ödünç alanın da birebir nitelik ve ölçüde şeyi geri vermeyi üstlendiği mukaveleyi,

Katılım Finans Derecelendirmesi: İştirak finans kuruluşlarının ve iştirak finans faaliyetlerinin iştirak finans temel ve standartları ile yetkili kurumlar tarafından yayımlanan kurumsal idare unsurlarına ahenk derecesinin belirlenmesi maksadıyla gerçekleştirilen derecelendirme hizmetini,

Katılım Finans Asılları: İştirak finans sisteminde yer alması uygun görülmeyen konuların belirlenmesi hedefiyle, uygulama, kapsam ve çerçevesi İştirak Finans Standartları İhtisas Heyeti tarafından belirlenen ve bu Kanun kapsamında yer alan tarafların uymakla yükümlü oldukları temelleri,

Katılım Finans Faaliyeti: İştirak finans hizmet ve yatırımlarını, İştirak Finans Hizmeti: Müşteriler ile yahut müşterilerin nam yahut hesabına üçüncü taraflarla yapılan kontratlar çerçevesinde iştirak finans temellerine uygun olan her türlü ticari ve finansal eser, süreç yahut uygulamayı,

Katılım Finans Kuruluşu: Bankacılık Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu, Sigortacılık Kanunu, Kişisel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu yahut Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında, tüm faaliyetlerini iştirak finans temel ve standartlarına nazaran yürütmek suretiyle iştirak finans faaliyetinde bulunan kuruluşlar ile İştirak Finans Kuruluşları Kümesini,

Katılım Finans Kurumu: Bankacılık Kanununda tanımlanan iştirak finans kurumunu,

Katılım Finans Sistemi: İştirak finans kuruluşları, iştirak finans faaliyetleri ve bunları düzenleyen kurallardan oluşan yapıyı,

Katılım Finans Standartları: İştirak finans faaliyetlerinin iştirak finans asıllarına uygun olarak icrasını sağlamak hedefiyle Şura tarafından yayımlanan uygulama kurallarını,

Katılım Finans Yatırımı: Finans kuruluşlarının, tabi oldukları mevzuat çerçevesinde iştirak finans temellerine uygun olarak gerçekleştirdikleri her türlü yatırım sürecini,

Kontrol: Bankacılık Kanununda tanımlanan denetim kavramını,

Kurul: İştirak Finans Standartları İhtisas Heyetini,

Yetkili Kurum: İlgisine nazaran Hazine ve Maliye Bakanlığını, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunu, Sermaye Piyasası Şurasını, Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumunu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını ve ilgisine nazaran öbür düzenleyici ve denetleyici kurumları söz edecek.

Katılım finans faaliyetleri

Katılım finans kuruluşları faaliyet müsaadesi bakımından tabi oldukları kanunlarda yer alan kararlar gizli kalmak kaydıyla mezkur kanunlarda tanımlanan iştirak finans temel ve standartları ile uyumlu faaliyet bahislerinin yanı sıra; iştirak finans temel ve standartları ile uyumlu olması kaidesiyle gayrimenkul, emtia, hizmet, maddi ve gayri maddi varlıkların alım satımı yahut kiralanması; 13 Ocak 2011 tarihli Türk Ticaret Kanununda düzenlenen sermaye şirketi halinde yahut taraflar ortasında imzalanan müddetli iştirak mukavelesine dayalı proje bazında her türlü paydaşlık ve karz süreçlerini iştirak finans temel ve standartları ile uyumlu olması koşuluyla kendi nam ve hesaplarına yürütebilecek.

Katılım finans kuruluşları, Konsey tarafından belirlenen iştirak finans temel ve standartlarına nazaran faaliyet gösterecek.

Katılım finans kuruluşlarının finansman süreçlerinde başvurdukları alım, satım, iştirak yahut kiralama formüllerine ait mukavelelerde, iştirak finans kuruluşunun bizatihi kendisi, bağlı iştiraki yahut iştiraki vasıtasıyla alan, satan, ortak, kiralayan yahut kiracı sıfatıyla taraf olarak yer alması ve bu konuya ilgili süreç münasebetiyle tanzim edilen evraklarda açıkça yer verilmesi kural olacak.

Katılım finans faaliyetinde bulunmaya ait sınırlar

Katılım finans kuruluşları dışında hiçbir gerçek yahut hukukî kişi direkt yahut dolaylı olarak bu kanunla düzenlenen bir iştirak finans kuruluşu olduğu yahut iştirak finans kuruluşu üzere faaliyet gösterdiği izlenimini doğuracak kelam ve tabirleri ticaret unvanında, her türlü doküman, ilan ve reklamlarında yahut kamuoyuna yaptığı açıklamalarda kullanamayacak. Bu kararlar, sırf kapsamda belirtilen finans kuruluşlarının iştirak finans faaliyetleri ile hudutlu olmak ve ticaret unvanı dışındaki her türlü doküman, ilan, reklam ve kamuoyuna yapılan açıklamalarla hudutlu kalmak üzere ilgili kuruluşlar hakkında uygulanmayacak.

Kuruluş, birleşme, bölünme ve dönüşüm

Türkiye’de kurulacak bir iştirak finans kuruluşunun yetkili kurumlara yapılacak kuruluş müsaadesi müracaatında, kuruluşun şirket kontratında yahut şirket mukavelesinin bulunmaması halinde buna karşılık gelen dokümanlarında iştirak finans temel ve standartlarına uygun olarak faaliyet göstereceğini beyan etmesi, ilgili kuruma yürüteceği iştirak finans faaliyetlerine ait iş planını sunması koşul olacak. Bu kararlar, merkezi yurt dışında bulunan iştirak finans kuruluşlarının Türkiye’de şube açma müracaatlarında da uygulanacak.

Türkiye’de faaliyette bulunan bir iştirak finans kuruluşunun bölünmesi, öbür bir yahut birden fazla finans kuruluşu ile birleşmesi, iştirak finans kuruluşu olmayan bir kuruluşun iştirak finans kuruluşuna dönüşmesi, konsey tarafından belirlenen standartlar da göz önünde bulundurularak, ilgili kanunlarda yer alan kararlar gizli kalmak kaydıyla, yetkili kurumların müsaadesiyle gerçekleştirilecek.

Yönetim organının sorumluluğu

Bu kuruluşların iştirak finans temel ve standartlarına uygun olarak faaliyet göstermesine yönelik gerekli yapı ve süreçlerin tesis edilmesi ve işletilmesinden kelam konusu kuruluşların idare organları sorumlu olacak.

Katılım finans kuruluşları bünyelerinde, faaliyetlerinin iştirak finans temel ve standartlarına uygunluğunu sağlamak üzere karar almak ve kıymetlendirme yapmakla misyonlu minimum 3 üyeden oluşan bir istişare komitesi tesis etmekle yükümlü olacak.

Danışma komitesi, iştirak finans kuruluşunun üst idare ve ilgili bütün tarafların tesirinden uzak ve bağımsız biçimde çalışacak ve karar alacak. Komite, heyet tarafından belirlenen temel ve standartlar ile alınan genel nitelikli kararlara ters kararlar alamayacak.

Danışma komitesi üyelerinin en az üçte ikisi için İslam hukuku alanında, başka üyeler için iktisat, işletme, finans yahut İslam iktisadı yahut finansı alanlarında doktora derecesine ve en az 5 yıllık mesleksel tecrübeye sahip olması kuralı aranacak.

Danışma komitesi üyeliğine atanacakların, aranan kuralları taşıdıklarını gösteren dokümanlarla birlikte konseye bildirilmesi ve şuranın uygun görüşünün alınması koşul olacak. Bildirimden itibaren 7 iş günü içerisinde konsey tarafından olumsuz görüş bildirilmemesi durumunda ilgili bireylerin ataması yapılabilecek.

Uyum, iç denetim ve iç kontrol faaliyetleri

Katılım finans kuruluşları, faaliyetlerinin iştirak finans temel ve standartları ile müracaat komitesi kararlarına uygun olarak yürütülmesini sağlamak maksadıyla gerekli ahenk ve iç denetim faaliyetlerini yürütecek.

Katılım finans kuruluşları, faaliyetlerinin iştirak finans temel ve standartları ile istişare komitesi kararlarına uygun olarak yürütüldüğü konusunda kuruluşun üst idaresine, ortaklarına ve öbür paydaşlarına teminat sağlamak emeliyle iç kontrol faaliyetleri yürütecek.

Katılım finans iç kontrol faaliyetleriyle iştirak finans iç denetim ve ahenk faaliyetlerinin yeterliği ve aktifliği pahalandırılacak, kuruluşun faaliyetlerinin iştirak finans temel ve standartları ile istişare komitesi kararlarına uygunluğu denetlenecek.

Bağımsız kontrol ve derecelendirme

Finans kuruluşlarının iştirak finans temelleri ile standartlarına ve istişare komitesi kararlarına ahengine ait bağımsız kontrol; Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumu tarafından şuranın görüşü alınarak yetkilendirilmiş bağımsız kontrol kuruluşlarınca yerine getirilecek. Bağımsız kontrol kuruluşları, yaptıkları faaliyetler hasebiyle Türk Ticaret Kanunu’nun denetçilere ait kararları uyarınca sorumlu olacak.

Finans kuruluşlarının iştirak finans derecelendirmesi Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş ve konsey tarafından uygun görülen derecelendirme kuruluşları tarafından yapılacak. Derecelendirme kuruluşları, yaptıkları faaliyetler münasebetiyle Türk Ticaret Kanununun denetçilere ait kararları uyarınca sorumlu olacak.

Finans kuruluşları, iştirak finans temel ve standartlarına uygun olarak sundukları eser ve hizmetlerinin işleyişi, kontrat kararları ile tarafların hak ve yükümlülükleri konusunda müşterilerini ve kamuoyunu aktif biçimde bilgilendirmekle yükümlü olacak.​​​​​​​

Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olarak kamu hukuksal kişiliğine haiz, idari ve mali özerkliğe sahip Türkiye İştirak Finans Kuruluşları Birliği kuruluyor.